Farklı dilleri birbirine bağlamak çoğu zaman düşünüldüğünden de zordur. Çünkü her dil kendini besleyen kültürün oluşumudur. Toplumların günlük yaşantılarına, geleneklerine göreneklerine karşılaştıkları, etkisi altında kaldıkları diğer toplumlara göre diller de günümüze kadar sürekli dönüşüm geçirerek kendini geliştirmiş veya yok olmuştur.
Dilbilimde dilleri daha iyi anlayabilmek için aralarındaki bağı oluşturabilmek ve çevirileri kolaylaştırabilecek metotlar geliştirilmiştir. Bu alanlarda uzmanlaşmış kişiler tarafından dillerin kökeni açıklanır ve diller arası geçiş sağlanır.
Bugün sizlere çeviride oldukça önemli olan iki terimi karşılaştırmalı olarak aktaracağız.
Transkripsiyon Nedir?
Transkripsiyon kısaca sözleri yazıya aktarmaya denmektedir. Aynı dil konuşulduğunda transkripsiyon yapabilmek herkes için kolaydır. Fakat yabancı diller söz konusu olduğunda tam bir uzmanlık gerektirmektedir.
Transkripsiyon dilbilimde olduğu gibi genetik biliminde, müzikte ve tıpta aynı anlama gelmektedir. Genetik bilimde DNA ve RNA’ya kopyalanması denir. Müzikte ise notalandırılmamış müziklerin notalara aktarılması denmektedir.
Transliterasyon Nedir?
Kolayca harf çevirisi olarak açıklayabileceğimiz Transliterasyon tanıtımından daha fazla anlam barındıran bir uğraştır. Sebebi ise seslere bağlı olarak alfabelerin birbirlerinden oldukça farklı yapıda olmasıdır. Transliterasyonun uğraşı her harfin karşılığı için doğru harfi bulmaktır.
Örnek vermek gerekirse bazı alfabelerde “yumuşak g”’ gibi bir harf bulunmamaktadır. Fakat diğer dillerden Türkçeye transliterasyon işlemi gerçekleştiğinde yumuşak g harfinin kullanıldığını görürsünüz.
Transliterasyonu en zor olan diller ise Japonca gibi Asya dilleridir. Alfabeler arası büyük farklılıklar olan dillerde harf çeviri işlemleri için örneğin “ti” “sy” gibi alfabede olmayan seslerin açıklamasını yapmanız gerebilir.
Tıbbi, hukuki gibi insan yaşamını direkt olarak etkileyen çeviri türlerinde transliterasyon hayati önem taşımaktadır.
Benzer ve Farklı Yönleri Nelerdir?
Transliterasyon ve transkripsiyon işlemleri sesleri metine çevirmekle ilgilenir. İki alanda en doğru anlama ulaşmayı hedefler. Bir sesli diğeri yazılı kaynakla çalışan iki alanda kullanılacak dildeki yazıyı oluşturup hayatımızı kolaylaştırır. Transliterasyon transkripsiyon kadar telaffuza önem vermez fakat karakterin telaffuzu mutlaka anlaşılmalıdır.
Sonuç Olarak;
Kendi dilimizde yabancı insanların yaptığı telaffuzları anlamakta zorluk çektiğinizi hiç fark ettiniz mi? Çünkü alıştığınız telaffuzun dışında bir telaffuz ile karşılaşır ve beynimiz saniyeler içinde o kelimeyi diğer kelimeler ile eşleştirmeye çalışır. İste bu yüzden bir sesi yazıya dönüştürebilmek sanıldığından daha zor olabilir. Tercüme terimlerine ilgiliyseniz Transcreation Hakkında Bilmeniz Gereken 5 Özellik yazısı ilginizi çekebilir.
